Siewierz najbardziej gospodarny w Polsce!
“Bij, kradnij, zabijaj lecz Siewierz omijaj”. Tak o pięciotysięcznym Siewierzu mówiono kilkaset lat temu. Tyczasem w tym niewielkim mieście województwa śląskiego dzieje się naprawdę wiele ciekawych rzeczy.
Jak podają najstarsze pisma pierwotna nazwa miasta występująca w gwarze ludowej to Siwier. Zwykło się mówić także: Siewior, Sewior lub Sewor. Według miejscowej tradycji dawne tereny Siewierza rozpościerały się na górach św.Jańskiej i Chmielowskiej. Pierwsza wzmianka o tym mieście pochodzi z 1125 roku, gdy to w dokumencie papieskiego legata – Idziego – napisano, że benedyktyński klasztor w Tyńcu pobierał tu opłaty z targu i jatki. Pod koniec XII wieku Siewierz jako własność książąt śląskich stanowił siedzibę kasztelanii. Był również ważnym ośrodkiem targowym na szlaku handlowym prowadzącym na Ruś.
O bogatej historii Siewierza świadczy również obecność wielu zabytków. Jednym z nich są ruiny siewierskiego zamku, który w XVI wieku zamieszkiwany był przez biskupów krakowskich. Powołano na nim słynny Trybunał Siewierski, który w radykalny sposób podchodził do egzekwowania prawa. Z tego okresu pochodzi wspomniane powiedzenie: “Bij, kradnij, zabijaj lecz Siewierz omijaj”.
To podstawowe ogólnodostępne informacje. Z pewnością nie wszyscy wiedzą jednak, że z tego regionu pochodzi również najstarsza w Polsce wspólnota gruntowa (od 1965 roku występująca w formie spółki). W przyszłym roku obchodzić będzie 500-lecie swojego powstania. Poszukiwania tytułów własności jej gruntów należy rozpocząć w Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie. Jak czytamy na stronie internetowej organizatora:
– Pierwszy znany przywilej nadający grunty mieszczanom siewierskim pochodzi z roku 1523 (stąd 500 lecie) od Księcia Siewierskiego, Biskupa Krakowskiego Jana Konarskiego. I ten rok jako umowny jest traktowany jako powstanie Wspólnoty Gruntowej w Siewierzu.
Do poznania dalszej historii zapraszają Miłośnicy Spółki Leśno-Gruntowej w Siewierzu. To głównie lokalni patrioci, dla których siewierskie tradycje, kultura i sztuka mają fundamentalne znaczenie.
Spółka miała mieć duży wpływ na rozwój i obecny kształt miasta, stanowić jego integralną część. Poza tym zdaniem jej członków, na całości lub części jej terenów powstawała większość najważniejszych zakładów pracy czy obiektów użytkowych w mieście m.in. dawne sanatorium przeciwgruźlicze, linia kolejowa, ośrodek zdrowia, Urząd Miejski, przedszkola, szkoła podstawowa, poczta, plac targowy, Kółko Rolnicze, a całkiem niedawno Mini Dworzec Autobusowy. Zaś wspomniane już ruiny zamku w Siewierzu przeszły z rąk prywatnych na własność Państwa.
Obecnie dba ona o 940 ha lasu oraz 180 ha gruntów nieleśnych. Prowadzone są m.in. działania z zakresu ochrony przyrody czy też prewencji przeciwpożarowej. Poza tym kontroluje wykorzystywanie naturalnych bogactw leśnych dla potrzeb człowieka.
Jej członkowie mają troszczyć się również o siewierskie zabytki. W ten sposób pomogli w odrestaurowaniu parafialnego kościoła pod wezwaniem św. Macieja Apostoła i zaangażowali się w ratowanie świątyni przy ul. Krakowskiej pw. św. Walentego (tzw. kościoła szpitalnego) finansując remont blaszanego dachu.
Spółka wspomogła obie siewierskie straże pożarne. Jedna z nich (z tzw. Starego Siewierza) otrzymała ponad 50 tys. zł na sfinansowanie kupna sztandaru i wyposażenia samochodu ratowniczo-gaśniczego. Znalazły się również fundusze na remont i zakup instrumentów Orkiestry Dętej przy tej samej OSP. Z kolei straż z Osiedla Zachód mogła we wspólnotowym budynku administracyjnym nieodpłatnie ulokować swoją siedzibę.
Owocnie prezentuje się też współpraca z gminnymi stowarzyszeniami takimi jak: Stowarzyszenie Przyjaciół Miasta i Gminy Siewierz, Stowarzyszenie Księstwo Siewierskie czy Stowarzyszenie Bank Życzliwych Serc. Kilkukrotnie udało się wesprzeć również Gminną Bibliotekę, finansując egzemplarze książkowe związane z historią Siewierza.
Działania trwały także w czasie pandemii koronawirusa. Parę miesięcy po jej wybuchu przekazano kilka tysięcy zł dla Szpitala Chorób Płuc w Siewierzu z przeznaczeniem na pozyskanie środków ochrony osobistej personelu.
Lista tych aktywności jest naprawdę długa. O ich skuteczności świadczy m.in. to, że Siewierz kilkukrotnie zyskiwał tytuły najbardziej gospodarnej miejscowości w Polsce.
W 1970 r. miasto zdobyło tytuł „Wicemistrza Gospodarności”, w 1972 r. Siewierz był już „Mistrzem Gospodarności” w skali kraju, a dwa lata później znalazł się w ścisłym gronie laureatów Jubileuszowej Nagrody XXX-lecia PRL, którą przyznawano najgospodarniejszym spośród gospodarnych. Członkowie Spółki uważają, że bez wsparcia podmiotu nie byłoby to możliwe.
– W mojej ocenie największymi sukcesami Spółki są: wzorcowa gospodarka leśna, wielostronne przyczynienie się do rozwoju Siewierza, uzyskanie czołowego miejsca (drugie) w rankingu tego rodzaju spółek w Polsce, doprowadzenie do szeregu rozstrzygnięć sądowych (także w Sądzie Najwyższym i NSA) istotnych także dla sfery prawnej innych, podobnych spółek
– odpowiedział Janusz Nawrot – członek Spółki i członek zarządu Stowarzyszenia.
Dzięki inicjatywie FIO Śląskie Lokalnie 2021 – 2022 historia tego miejsca nie musi kończyć się w tym momencie. Poprzez uzyskane dofinansowanie członkowie stowarzyszenia Miłośnicy Spółki Leśno-Gruntowej w Siewierzu wydali książkę pt. “Z najnowszej historii Wspólnoty Gruntowej w Siewierzu” opisującą zarówno historię samej Spółki jak i Gminy Siewierz. Ma to bezpośrednio przysłużyć się do ocalenia przed zapomnieniem tych dziejów. Będzie również bezcennym spadkiem dla przyszłych pokoleń. Publikacja zawiera 40 artykułów, które do tej pory publikowane były jedynie na stronie internetowej.
Organizatorom zależało by dystrybucja odbyła się również w tradycyjnej formie, co ma zapobiegać potencjalnym wykluczeniom osób starszych, które nie są zwolennikami wykorzystywania cyfrowych rozwiązań. Poza tym jeden z jej egzemplarzy został również przekazany Miejskiej Bibliotece Publicznej w Siewierzu. Można go szukać w zbiorach regionalnych SEVERIANA.
– Publikacja ma na celu utrwalenie, promocję i wyjaśnianie spraw Spółki / Wspólnoty Gruntowej w Siewierzu. Książka skierowana jest do członków Spółki, ich rodzin i osób interesujących się historią Wspólnoty Gruntowej w Siewierzu, w kontekście jej uczestnictwa w rozwoju Siewierza. Jest to pierwsza publikacja na ten temat. Stowarzyszenie pracuje nad przygotowaniem kolejnej książki o historii Wspólnoty
– opowiada Janusz Nawrot.
Celem projektu FIO Śląskie Lokalnie było wsparcie młodych organizacji pozarządowych i grup nieformalnych z województwa śląskiego w realizacji ich oddolnych inicjatyw, przez rozdanie 1,4 miliona złotych w konkursie mikrograntowym.
Projekt sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Funduszu Inicjatyw Obywatelskich na lata 2021-2030.
